Czyżowice

Strona internetowa www.czyzowice.net w 2010 r. w konkursie "Piękna wieś Województwa Śląskiego" w kategorii - najlepsza strona internetowa - zdobyła III miejsce.

Zarys historii sołectwa autorstwa P. Pawlicy, publikowany na łamach miesięcznika „U Nas” w latach 1993-1994

Wieś Czyżowice, jest sołectwem gminy Gorzyce, usytuowanej w południowo-zachodniej części Polski, na krawędzi Wyżyny Śląskiej i Doliny Nadodrzańskiej. Jest wsią bardzo starą.
Pierwsza wzmianka sięga do drugiej połowy XII w. Występuje w postaci "Czykowicze" w dokumencie dotyczącym wsi dziesiętnych dla Kolegiaty św. Krzyża w Opolu. Wgłębiając się w historię można przypuszczać, że stara wieś Czyżowice, była zlokalizowana na wzgórzu zwanym "Czacza" w zachodniej jej części. Jak legenda niesie, stał tam "zamek", który uległ zapadnięciu. Usytuowanie "zamku" na wzgórzu, było znamienne dla średniowiecznych grodów, które były lokalizowane na terenach trudno dostępnych, co stanowiło dobrą obronę w czasie najazdów nieprzyjaciół.

Jak podają kroniki nazwa wsi pochodzi od osobnika zwanego Czyż (w roku 1652 Cyrcowitz!). Na początku XVIw. kiedy to na Śląsku powstają majątki feudalne wyodrębniające się z dawnych księstw, Czyżowice stają się własnością Pana Stanowego miasta Wodzisławia, a następnie Wolnego Państwa Stanowego Wodzisław (r. 1515). Wieś w tym czasie była podzielona na trzy części.
Od północnej strony wioski mieszkali gospodarze, którzy swoimi konnymi zaprzęgami musieli obrabiać rolę, wozić drewno z lasu itp.
Od południowej strony mieszkali gospodarze i zagrodnicy, ci zaś trudnili się pracami polnymi.
W środku wsi mieszkali chałupnicy, którzy wykonywali wszelkiego rodzaju prace ręczne i leśne.

Z pierwszych wzmianek wynika, że w Czyżwicach istniały 3 domostwa z 16 mieszkańcami, położone nad strumykiem płynącym na wschód (obecnie strumyk ten już nie istnieje).
Ważne miejsce w życiu wsi zajmowała hodowla ryb, początkowo z wykorzystaniem naturalnych zbiorników wodnych, z czasem doskonalona i rozwijana na dużą skalę przez budowę całych ciągów stawów. Momentem przełomowym było pojawienie się w wieku XV przesadkowej hodowli karpia. Pomniki tej historii przetrwały do dziś w postaci "grobli" (wałów), które usytuowane są w dolinie biegnącej po północnej i wschodniej stronie wsi.
Jeden z największych usypanych wałów znajdujący się w dzielnicy Czyżowic zwanej "Pendzich", jest długości ponad 0,5 km, a wysokość w punkcie szczytowym sięga 10 m. Duży wał ziemny zlokalizowany jest również po stronie zachodniej Czyżowic tzw.
"Bełskiej Kępy" w sąsiedztwie wyżej opisanego "zamku." Czyżowice posiadały również młyn wodny (1691r.), zaznaczyć tu należy iż był on czynny do roku 1952.

Na mapie z 1736r., oprócz kilkudziesięciu stawów, widać duży staw, przypominający jezioro na terenie "Pendzicha", rozciągający się od Czyżowic do Turzy Wielkiej, a w drugim kierunku aż do Małej Turzy, zaporą dla tego stawu był wyżej opisany wał.
W 1772r. datuje się pierwszy szczegółowy opis Czyżowic, który mówi o tym, że wieś Czyrzowitz leż 3/4 mile od Wodzisławia, 834 stopy npm., posiada 27 gospodarstw chłopskich, 22 zagrodników i chałupników, 6 komorników i 183 mieszkańców, wszyscy zobowiązani do robót i danin dla pana. Z tego też roku pochodzi wzmianka mówiąca o tym, że tutejsze dzieci w wieku szkolnym uczęszczają do szkoły miejskiej w Wodzisławiu i gmina płaci za to opłaty szkolnej 5 talarów 10 groszy srebrnych, rektorowi szkoły.

· Rok 1873 zajmuje ważne miejsce w historii Czyżowic. Wybudowano wówczas szkołę podstawową.
· W latach 1884-86 budowano kolej na odcinku Wodzisław - Chałupki, która została zbudowana przez Spółkę Akcyjną "Wilhelmsbahn". Pierwszy pociąg przejechał przez Czyżowice 1.10.1886r.
· W tym miejscu należy podać skrót najważniejszych wydarzeń obecnego stulecia.
· 1912 wybudowanie nowej szkoły podstawowej,
· 1919 powstanie przystanka kolejowego na Pendzichu,
· 1935 elektryfikacja wsi,
· 1939 wybudowanie kaplicy,
· 1946 rozbudowa kaplicy, budowa kościoła,
· 1957 pierwsze wzmianki o budowie kopalni "Czyżowice",
· 1971 kopalnia "Czyżowice" miała rozpocząć wydobycie,
· 1984-92 budowa wodociągu,
· 1984 elektryfikacja sieci kolejowej,
· 1987 rozpoczęcie budowy WDK,
· 1988 zasypanie szybu kopalni "Czyżowice",
· 1993 otwarcie Wiejskiego Domu Kultury,
· 1994 rozpoczęcie budowy sali gimnastycznej,
· 1997 rozpoczęcie budowy nowego kościoła parafialnego ,
· -//- telefonizacja wsi
· -//- rozpoczęcie budowy kanalizacji

Współczesne Czyżowice są zupełnie odmienne od tych z XVII czy XIXw., bowiem powierzchnia wsi wynosi 783ha, ludność na dzień 31.12.1997r. - 2991.
Jest to wieś rozległa, liczy 722 budynki mieszkalne. Lasy prywatne zajmują 29ha. Gospodarstw rolnych jest 113, a ich wielkość nie przekracza 6 ha. Nie najlepsza klasa gruntów ornych (IV, V klasa) sprawia, iż rolnictwo jest na niskim poziomie.
W przeciwieństwie do rolnictwa, bardzo dobrze rozwinięła się działalność handlowa, potwierdza ją 18 sklepów spożywczych, 17 przemysłowych. Ponadto znajdują się tutaj 3 kawiarnie oraz 2 restauracje. Ludność utrzymuje się głównie z pracy zawodowej w pobliskich przedsiębiorstwach i zakładach pracy. Mężczyźni zatrudnieni są głównie w przemyśle węglowym (80%).
Poza tym bardzo dobrze jest rozwinięta baza instytucji usługowych. Jedyną spółdzielczą instytucją jest sklep spożywczy Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska". Do roku 1987 istniało Spółdzielcze Kółko Rolnicze. W budowie jest kanalizacja i gazociąg. Powstał nowy kościół parafialny. Od 1998 roku każda rodzina ma telefon. Kompleks leśny "Szwajcaria Czyżowicka", stanowiący część tzw. "Zielonego Śląska" stwarza dobre warunki biwakowania i obozowania.

P. Pawlica, 1993 - 1994